Giáo dục STEM, kỹ năng sống như thế nào cho hiệu quả?

Khó khăn khi đưa giáo dục STEM vào trường công là gì?

Như đã nói ở bài STEM là môn gì? Có nên cho con học không? giáo dục STEM nên được hiểu là phương pháp học hơn là một môn học riêng biệt, hiểu đơn giản là học qua làm dự án để học sinh được học kèm những kỹ năng sống như kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng lãnh đạo, tư duy phản biện, kỹ năng sáng tạo… mà đã là kỹ năng thì phải “làm liên tục” thì mới nhuần nhuyễn được. 

Ông bà ta nói “văn ôn, võ luyện”, văn chính là kiến thức, võ chính là kỹ năng, phải luyện cho thuần thục đến khi nó trở thành vô thức luôn mới dùng được, chứ tới lúc đánh nhau mà suy nghĩ giờ dùng chiêu gì thì chắc nó quánh cho ối giờ luôn. Cũng giống như học lái xe, chúng ta phải thực hành đến khi nào quên đi cần số ở đâu, thắng ở đâu, phản xạ một cách tự nhiên thì mới lái xe an toàn vậy. Hay kỹ năng phản biện, nếu không luyện sẽ không dám phản biện, phản biện thiếu logic.

Do đó, nếu được đề xuất thì mình rất muốn tất cả môn học ở trường phải được dạy theo chuẩn STEM. Tuy nhiên, cá nhân mình thấy nó còn nhiều trở ngại.

Kiến thức liên môn

Giáo dục STEM là làm theo dự án nên nó cần kiến thức liên môn. Ví dụ hè này mình cho con đi làm dự án làm son môi hữu cơ do một Tiến sĩ hướng dẫn, sáng làm đến chiều thì các bạn mang sản phẩm về, các bạn rất hứng khởi, tiếp tục đi lần 2. Nếu lấy dự án làm son môi hữu cơ đưa vào dạy môn Sinh (hoặc hóa) sẽ rất hợp lý.

Nhưng ngoài chuyện thầy cô có kiến thức liên môn Sinh, Hóa, Vật lý (cơ bản), Toán (cơ bản) để giảng cho các bạn hiểu, thì phải biết làm sao để làm ra sản phẩm, xa hơn là phải biết quy trình sản xuất ở quy mô công nghiệp, rồi biết kiến thức kinh doanh để xem dự án này có khả thi khi mang vào kinh doanh không? Rồi phải biết tí về Arts (nghệ thuật) để xem màu nào là đẹp, hợp thời, mẫu mã như nào thì thu hút… rồi cần có cơ sở vật chất để dạy, cần có kinh phí để mua nguyên liệu… nói chung là khá nhiều. Đơn giản hơn làm dự án là làm thí nghiệm thì cơ sở vật chất ở nhiều trường cũng chưa đủ.

Một ví dụ khác, gần đây có một bài báo trên VNEXPRESS có tiêu đề “Đã đến lúc chuyển đổi hệ sinh thái giáo dục tiếp cận trang bị kiến thức”, Thầy Mai Văn Túc, giáo viên chuyên môn khoa học tự nhiên có đưa ra Bảng lắp ráp mạch điện môn Vật lý – thiết bị thầy Mai Văn Túc sáng chế để giảng dạy trực quan cho học sinh (ảnh đính kèm), đây là một giải pháp, còn tốt hơn nữa là giáo viên đưa ra dự án làm mạch điện còn học sinh hợp sức với nhau để làm ra nó.

Hạn chế thời gian

Nói gì nói, ở mình cũng quan trọng điểm số, vì nếu điểm thấp thì không được vào trường tốt để có môi trường học tốt hơn, mà các môn học thì lý thuyết rất nhiều, nên Thầy Cô cũng phải lo cho vấn đề chính là dạy để học sinh nắm được kiến thức, do đó cũng không có thời gian để giao dự án và theo dõi, hướng dẫn để học sinh học được đa lĩnh vực.

Ví dụ như dự án của môn Văn hay môn Toán ở trường Trần Đại Nghĩa mà mình lấy làm ví dụ thì phụ huynh “gánh” còng lưng, vì thầy cô chỉ giao dự án, còn lại các con phải tự học tất cả, từ việc học công nghệ như: dùng mic gì để quay, kết nối mic ra sao, lọc tạp âm thế nào, tiếp đến là kịch bản quay phim như nào (môn Văn – cô dạy), cách nói trước máy quay ra sao cho đẹp, hút, tiếp đến nữa là dùng app gì để chỉnh (cũng là công nghệ), cách sử dụng app ra sao, đến phần Arts là chỉnh sao cho đẹp, chỉnh sao cho thu hút người nghe (môn tâm lý học hành vi), này là chưa tính phần truyền thông lên mạng xã hội chẳng hạn.

Phải nói là phụ huynh trường con mình có nhiều thời gian để đưa đón, trang bị cho con thiết bị và cả quay phim hộ, chỉ con dùng app, cho con học thêm các công cụ… chứ không phải tự nhiên mà tụi nhỏ làm ra được sản phẩm.

Nếu ba mẹ muốn tìm một khóa học chỉnh sửa video cho con học và bản thân cũng có thể học cùng thì có thể tham khảo khóa Easy AI Video Creator – Sáng tạo video không lộ mặt bằng Capcut PC và Loom AI để nhận thêm những quà tặng độc quyền là các hệ thống quản trị tài chính cá nhân và đầu tư đã được hàng nghìn học viên chứng minh hiệu quả hơn 6 năm qua nha.

STEM hiện được dạy phổ biến ở đâu?

Hiện tại, phương pháp này hiện được dạy phổ biến tại:

Một là, các trường quốc tế, từ mầm non đã làm rất nhiều dự án nhỏ kiểu dán giấy, vẽ vời, xé giấy, dán giấy theo các ngày kỷ niệm trong nước và quốc tế, mỗi dự án kéo dài từ 4 đến 6 tuần. Cấp một thì có nhiều bài thuyết trình, tham gia những cuộc thi hùng biện, học lập trình cơ bản, robotics, ICT thì có dự án thiết kế ảnh trên Canva…

Hai là, các trung tâm dạy lập trình Robotics, dự án mà trẻ tham gia là lập trình ra một sản phẩm hoàn chỉnh, như lập trình cho xe làm bằng mô hình lego chạy trên một sa hình… Đây là những trung tâm tương tự như các trung tâm mà một số trường đang thuê về dạy cho học sinh, nhưng tổ chức bài bản và học phí cao hơn nhiều do cơ sở hạ tầng, máy móc được đầu tư nhiều hơn, có thể kể đến như Teky, MindX. Đây là một cách hay để tiếp cận giáo dục STEM khi khóa học chính ở trường chưa làm được.

Ba là, một số trung tâm Anh ngữ lớn, trường quốc tế thường tổ chức trong các khóa hè kiểu dự án học vẽ theo chủ đề nào đó nhưng giáo viên hướng dẫn bằng tiếng Anh khi vẽ, đi chơi, trại hè để phát triển kỹ năng sống.

Bốn là, chơi Boardgame (một hình thức giáo dục qua game, tiếng Anh gọi là Game-based learning) theo chủ đề, ví dụ văn hóa thì có Boardgame Du Ký, Lên Mâm, Hội phố. Hay gần gũi với cuộc sống thực hơn là EZWorld – một thế giới thu nhỏ. Những boardgame này mà áp dụng vào dạy môn Tiếng Anh thì tuyệt vời luôn, con học đúng những từ tiếng Anh đời thường, dùng được ngay.

Ở EasyFinteach, từ 2022 tụi mình đã bắt đầu dạy STEAMFinTeach cho trẻ cấp 1 thông qua làm các dự án “Doanh nhân nhí” và dự án thuyết trình theo chủ đề tài chính cá nhân… Từ 2025 tụi mình cũng đã bắt đầu huấn luyện cho ba mẹ bằng phương pháp STEAMFinTeach, do đó khi anh chị đọc nội dung bài học trên hệ thống LMS anh chị sẽ thấy rất nhiều bài tập và dự án được giao trong đó.

Mình cần ghi chú một xíu là tên gọi STEAMFinTeach (mình không thích gọi là STEAMFin Education vì từ FinTeach nó có Tech – công nghệ, EasyFinteach hướng đến là một công ty công nghệ giáo dục Edtech), mình mới đặt cho giải pháp này gần đây thôi, mặc dù cách làm thì đã rất lâu rồi nhưng mình không gọi được tên cho nó.

STEM, STEAM, STEAMFin khác gì?

Lúc đầu lĩnh vực này chỉ có STEM, hiểu đại ý là học để làm ra được sản phẩm có yếu tố công nghệ. Một thời gian sau máy nhà giáo dục mới thấy (này mình nhét chữ vào mồm họ nha):

“ủa, làm sản phẩm mà thiếu môn (Art – nghệ thuật, thiết kế, vẽ) thì sản phẩm xấu rồi ai mua? Và họ thấy việc tích hợp vào được nên từ STEM tiến hóa thành STEAM.

Đến một ngày kia, có một anh đẹp trai tên PhuocEasy tự hỏi: Rồi làm ra sản phẩm đó, đẹp đó mà không kinh doanh được thì sao? Chẳng phải nhiều Giáo sư, Tiến sĩ ở ta cũng làm ra được rất nhiều sản phẩm xịn sò nhưng một là bán quá mắc không ai mua, mà bán rẻ thì lỗ, sản phẩm không làm theo nhu cầu của khách hàng nên không đưa vào thực tế được. Nên bài toán tài chính kinh doanh phải luôn được đặt ra trước khi bắt tay vào làm sản phẩm, do đó, một lần nữa STEAM tiến hóa lên thành STEAMFin ngay tại Việt Nam mình, chữ Fin – Finance để nhấn mạnh yếu tố tài chính, thương mại hóa khi làm bất cứ sản phẩm gì.

Một số phiên bản khác là STREAM, thêm R – Reading hoặc Research. Chữ R nhấn mạnh vào kỹ năng đọc hiểu và nghiên cứu.

Giáo dục STEM, kỹ năng sống như thế nào cho hiệu quả?

Ba mẹ là huấn luyện viên (cách tốt nhất)

Một lần nữa, “văn ôn võ luyện” nên cách tốt nhất là cho con làm dưới sự huấn luyện, định hướng, giám sát của ba mẹ HÀNG NGÀY. Ba mẹ chỉ cần tạo một vùng an toàn cho con làm là được.

Cách mình thường làm là:

Cho con TỰ LÀM nhiều hơn, làm từ việc nhà, việc ở lớp thì phong trào nào cũng cho con tham gia, càng va chạm kỹ năng cứng (lau nhà, rửa chén, nấu cơm…) và kỹ năng sống càng phát triển.

Cho con tham gia nhiều cuộc thi, câu lạc bộ, vẽ, thể thao… thi không phải để có huy chương mà để giao tiếp, chứ suốt ngày cơm bưng nước rót ở nhà ngồi học thì sao phát triển kỹ năng được.

Luôn đồng hành cùng con, tụi nhỏ rất dễ bỏ cuộc, hỏi một lần không được lần sau nó sẽ không hỏi nữa, thường thì con học gì thì mình học đó, mình học sơ sơ để nắm, rồi cùng con tìm giải pháp nếu con vướng, chủ yếu là để con luyện phẩm chất kiên định, không bỏ cuộc, chứ nhiều khi mình cũng không biết chỉ gì đâu.

Chỗ này mình dừng lại lưu ý một xíu. Nhiều ba mẹ cảm thấy mình KHÔNG giỏi kỹ năng đó nên không dạy được cho con, mình thì nghĩ khác, ba mẹ là Huấn luyện viên chứ không phải là “cầu thủ”, một Huấn luyện viên không đá banh giỏi hơn cầu thủ nhưng họ biết cách để cầu thủ phát huy được sở trường. 

Ví dụ như cá nhân mình, mình đọc sách thuộc hàng “siêu chậm”, 200 từ/ phút (bằng những người trung bình kém, vì mình đọc từng chữ, đọc thầm trong đầu). Lúc biết có phương pháp để đọc nhành thì mình tìm hiểu và học theo, tiện thể con đang học đọc nên mình chỉ cho con luôn, kết quả là hiện con mình đọc hơn 1000 từ/ phút mà vẫn hiểu nội dung (vì nó học đúng tuổi vàng). Giờ mình cũng khá hơn một xíu rồi, đọc đâu đó 300 – 400 từ mỗi phút tùy nội dung, nhưng mỗi khi dò bài lịch sử cùng con thì bắt con phải ngồi chờ vì nó đã xong từ trước. Ok fine, mình vui vì điều đó, mình khen con, mình thừa nhận mình dở hơn với con, mình cũng không muốn con dở hơn mình, học trò dở hơn mình, cũng như ông bà ta nói “con hơn ba là nhà có phúc”.

Cho con đi học (cách tốt nhì)

Mỗi người mỗi cảnh, cũng đừng nên so sánh Việt Nam với các nước phát triển, ở mỗi nơi điều có cái hay, nếu bạn ở nước ngoài cái hay là có nhiều tòa nhà cao tầng, đẹp, đường sạch sẽ thì mình ở Việt Nam, ở Sài Gòn mình thấy vui vì lâu lâu lại có tòa nhà cao tầng, cây cầu mộc lên, đường sạch hơn trước, người ta ít đi trên vỉa hè hơn trước, kiểu nhìn thấy một “đứa con” lớn lên mỗi ngày, cũng hay mà.

Bởi vậy, ai có điều kiện thì cứ cho con học trường quốc tế, thậm chí cho con học phổ thông ở nước ngoài để tiếp cận cách giáo dục tiên tiến hơn, ít đặt nặng điểm số hơn.

Còn không thì chọn chương trình tích hợp (STEM) ở trường công hội nhập tiên tiến, cho con học thêm STEM theo chương trình mà trường thuê trung tâm vào dạy, học thêm bên ngoài, hay học kỹ năng sống thời đại số tại EasyFinteach cũng là một lựa chọn hợp lý.

6 điểm khác biệt đặc trưng khi cho con học kỹ năng tại EasyFinteach

Học qua dự án (Project-based learning)

Với mô hình đào tạo kiểu mới Hybrid Learning Plus – Kết hợp tự học trên nền tảng LMS với học kèm 1:1 cùng huấn luyện viên và làm dự án STEAMFin ứng dụng AI. Phương pháp này giúp học viên ghi nhớ 100% kiến thức cốt lõi, thay vì chỉ nhớ 20% như cách học truyền thống. Đồng thời, việc học qua dự án còn giúp học viên biết cách ứng dụng lý thuyết vào cuộc sống và rèn luyện cùng lúc 13 kỹ năng mềm. Qua đó, học viên học nhanh hơn, toàn diện hơn, tiết kiệm hơn và thực tế hơn.

Học qua trò chơi (Game-based learning)

Các bài học không còn khô khan mà được thiết kế dưới dạng trò chơi (Game-based learning) và thử thách (Gamification), tạo động lực mạnh mẽ cho học viên, đặc biệt là các bạn nhỏ. Phương pháp này khuyến khích sự cạnh tranh lành mạnh và giúp học viên dễ dàng ghi nhớ kiến thức. Thay vì cảm thấy áp lực, học viên sẽ có sự hào hứng khám phá và chinh phục từng cấp độ, từ đó tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên và chủ động.

Giáo trình 8+

Giáo trình EasyFinteach được thiết kế đặc biệt cho trẻ từ 8 tuổi và người lớn đều tham gia được. Nội dung vừa dễ hiểu cho trẻ, vừa đủ sâu để người lớn nâng cấp bản thân. Khi cả gia đình học chung 1 khóa sẽ tiết kiệm hơn rất nhiều so với việc mỗi người học một chương trình riêng. Việc học cùng nhau sẽ giúp ba mẹ và con có nhiều cơ hội để trao đổi, hỗ trợ nhau, nhờ đó gia tăng sự kết nối và tạo động lực tự học suốt đời cho cả gia đình.

Giải pháp STEAMFinTeach

Nếu giáo dục STEM giúp trẻ có thể ứng dụng kiến thức 4 lĩnh vực Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Mathematics (Toán học) để tạo ra một sản phẩm, dịch vụ. Giáo dục STEAM bổ sung thêm Art (Nghệ thuật) để sản phẩm bắt mắt, thu hút hơn thì giáo dục STEAMFin bổ sung thêm Finance (Tài chính) để sản phẩm làm ra thực tế hơn với cuộc sống, có tính thương mại cao hơn, vì xét cho cùng học bất cứ môn gì, học ngành gì, làm nghề gì thì mục tiêu cũng để tạo ra kinh tế.

Bộ quà tặng độc quyền cho người lớn

Khi học kỹ năng sống thời đại số tại EasyFinteach anh chị có cơ hội nhận được bộ quà tặng độc quyền là 1 hệ thống quản trị tài chính cá nhân và đầu tư tài chính bao gồm 4 khóa học tài chính cá nhân, 3 khóa học đầu tư chứng khoán và tiền mã hóa, cùng quyền lợi coaching 1-1 trọn đời cùng HLV. Hệ thống này đã chứng minh được hiệu quả, ngay cả với những người không chuyên về tài chính trong hơn 6 năm qua. Đây là chìa khóa giúp anh chị chỉ cần dành 2% quỹ thời gian cho tiết kiệm và đầu tư, từ đó toàn tâm toàn ý gia tăng kỹ năng sống, để nhanh chóng đạt tự do tài chính.

Bộ quà tặng độc quyền cho trẻ 5+

EZWorld là một STEAMFin Boardgame, một trò chơi dạng bàn cờ giúp người chơi khai phóng toàn diện kiến thức đa lĩnh vực, đa kỹ năng do EasyFinteach tự nghiên cứu, sáng tạo. Boardgame là cách giúp trẻ hạn chế sử dụng thiết bị điện tử, tạo môi trường học tập lành mạnh. EZWorld cũng ứng dụng Game-based learning để trẻ vừa chơi vừa học, kiến thức được thấm dần trong vô thức một cách tự nhiên. Đặc biệt là cả gia đình có thể cùng tham gia, tăng sự gắn kết và thấu hiểu lẫn nhau. Nhờ đó, việc rèn luyện kỹ năng sống và tài chính cá nhân trở nên vui vẻ, hào hứng, hiệu quả hơn.

Chúc anh chị có những lựa chọn tốt hơn cho bản thân và cho con. Nhớ để lại cảm ơn nếu anh chị thấy bài này hữu ích để mình có thêm động lực viết nhé.

Ps: Nếu Anh chị muốn tìm hiểu thêm Kỹ năng sống thời đại số để vừa nâng cấp bản thân, vừa đồng hành cùng con thì có thể tham khảo tại đây, một kỹ năng mà mình luôn khuyến khích mọi người nên bắt đầu chính là kỹ năng quản trị thời gian, nó sẽ giúp bạn làm ít hơn, được nhiều hơn và có tầm nhìn xa hơn, mình chia sẻ kỹ năng này tại khóa học có tên Easy Time Hack Coaching, anh chị tham khảo tại đây nhé.

#PhuocEasy